พระคง
(กรุวัดพระคงฤาษีลำพูน)
คำว่าลำพูนดำ ลำพูนแดง นั้นในสมัยก่อนผู้คนที่นิยมสะสมพระเครื่องจะรู้จักกันดีว่าคือ พระคงดำพระคงแดง ยอดพระกรุของเมืองลำพูน ซึ่งในเวลานั้นมีมากชนิดที่ว่าล้นเมืองกัน เลยทีเดียว ช่วงเวลานั้นประมาณห้าหกสิบปี ที่ผ่านไปผู้คนยังมิได้นิยมพระเหมือนตอนนี้ พระคงที่ขึ้นจากกรุจะพบเห็นชนิดที่ไม่มีหน้าตางามสมบูรณ์แบบ เป็นพิมพ์ที่ไม่มีหน้าตาให้เห็น ผู้คนนิยมแบบจับขอบสองข้างแล้วนำไปกลัดเข็มกลัด หรือใส่สร้อยห้อยคอ ทำให้องค์พระถูกถูไปกับเนื้อตัวของผู้ที่นำไปห้อย ถูกกับเหงื่อไคลบ้าง ทำให้เนื้อของพระคงฉ่ำมันสีกระดำกระด่าง งดงามซึ้งตาไปอีกแบบหนึ่ง เมื่อใช้กล้องส่องดูจะเห็นเนื้อพระแวววาว ที่เรียกกันว่า เนื้อสู้แว่น จึงเป็นที่มาของการเรียกพระที่สึกจนเนื้อเป็นมันว่าพระกรุเก่า
แต่เมื่อกรุพระของวัดพระคงฤาษีลำพูนแตกเมื่อมีการสร้างวิหารขึ้นใหม่ ในปีพ ศ 2518 ปรากฎว่าภายในวิหาร ใต้แท่นแก้วพระประธาน พระคงชนิดงามๆที่มีหน้าตาหูปากจมูกพร้อม ก็ได้ปรากฎโฉมออกมา ทำให้ผู้ที่นิยมพระเครื่องได้ตื่นเต้นฮือฮากัน พระคงที่งามสมบูรณ์แบบเหล่านี้ ได้ถูกเล่นคำใหม่ว่าเป็น พระกรุใหม่ ทำให้บรรดาผู้ที่เป็นเจ้าของต่างไขว้เขวไปตามๆกันโดยคิดว่าเป็นพระคงของใหม่ ที่สร้างขึ้นในยุคหลัง แต่ความจริงไม่ได้เป็นเช่นนั้น
ศิลปะในองค์พระที่มีหูตาจมูกปากพร้อม อีกทั้งเนื้อหา คราบกรุ ขี้กรุ จุดลับจุดชี้เป็นชี้ตาย ตลอดจนที่ไปที่มาของการขุดได้ในวิหารของวัดพระคงแท้ๆนั้น เป็นเครื่องยืนยันว่าแท้ร้อยเปอร์เซนต์ จึงไม่เป็นปัญหาสำหรับผู้ที่เป็นเจ้าของพระต่อไปมิหนำซ้ำยังเพิ่มความหวงแหนมากขึ้นด้วยซ้ำ
พระคงมีพุทธลักษณะเหมือนปลายนิ้วมือ มีขนาดที่เรียกว่าพอเหมาะพอเจาะไม่ใหญ่และไม่เล็กจนเกินไป พุทธคุณดีทางข่ามคง คงกระพันชาตรี รวมทั้งพุทธคุณทางแคล้วคลาดมีครบอยู่ในองค์พระคง พระคงมีหลายบลีอคหลายพิมพ์ มีทั้งชนิดไม่มีหน้าตา และชนิดที่มีหน้าตาครบ
องค์พระประทับนั่งปางมารวิชัยมือขวาวางบนเข่าขวา มือซ้ายจะวางทอดลงบนหน้าตัก แขนซ้ายวางหักศอกทำมุม 90 องศา รอบเศียรจะมีซุ้มรัศมี ลักษณะของเศียรและใบหน้าจะเหมือนกับบาตรคว่ำ สองข้างขององค์พระจะมีเส้นคู่วิ่งทอดโค้งขนานลงสู่ด้านล่างบริเวณเข่าทั้งสอง เส้นคู่ทางด้านขวาขององค์พระจะมีเนื้อที่มากกว่าทางด้านซ้าย ฐานเป็นฐานบัวลูกแก้วลักษณะเป็นเม็ดกลม หรือเรียกว่าบัวเม็ดสองชั้น มีฐานเล็กๆรองรับอีกสองชั้น รวมฐานทั้งหมดมีสี่ชั้นกลุ่มโพธิ์ของพระคงแบ่งออกเป็นด้านซ้ายและขวา นับใบโพธิ์มีข้างละสิบใบรวมทั้งหมดมียี่สิบใบ พระคงประทับนั่งบนฐานด้วยท่าทางองค์อาจและมั่นคงสมชื่อของความเป็นพระคงโดยแท้ ดูมีความขลังและมั่นใจในพุทธคุณยิ่งสมกับเป็นพระกรุที่มีผู้ที่ต้องการเสาะแสวงหา สะดือของพระคงเป็นติ่งนูนขึ้นมา แตกต่างจากสะดือของพระรอดและพระเปิม พระคงองค์ที่มีหน้าตาพร้อมดูน่ารักและมีเสน่ห์ยิ่ง